Kon Tum: Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm của người Ba Na

Làng dệt trong phố

Gặp bà Y Trech (làng Kon Klor, TP. Kon Tum) tại chương trình Liên hoan sắc màu thổ cẩm TP. Kon Tum lần thứ I-2020 vào tháng 7 vừa qua, bà cho biết: “Phụ nữ ở làng mình chỉ dệt vải vào ban đêm, vì ban ngày ai cũng phải lên nương, rẫy. Cứ tối đến là chúng tôi tranh thủ dệt vải. Nghề này thu nhập không cao nhưng đã làm quen tay nên hằng ngày chị em đều tranh thủ ngồi vào khung dệt”.

Theo bà Y Trech, dệt thổ cẩm rất khó, mất nhiều thời gian và công sức mới cho ra một tác phẩm đẹp. Cứ một tấm vải 1m thì mất 3 đến 4 ngày nếu dệt liên tục, còn chỉ tranh thủ làm thì mất nhiều thời gian hơn. Dệt vải cũng yêu cầu người phụ nữ phải tỉ mỉ, khéo léo. Sản phẩm từ thổ cẩm rất phong phú như: Váy - áo của phụ nữ, khăn, tấm choàng để địu con, áo - khố của đàn ông. Mỗi họa tiết trên thổ cẩm sẽ có công thức làm riêng.

Còn tại làng Kon Ngol Klăh, xã Ngọc Bay (TP. Kon Tum), bà Y Aoh, năm nay 65 tuổi những vẫn miệt mài bên khung dệt mỗi ngày. Nhiều năm gắn bó với khung dệt, bà đã trở thành một trong nhưng người có tay nghề giỏi nhất nhì làng Kon Ngol Klăh.

Nỗ lực bảo tồn nghề dệt truyền thống

Để giữ gìn nghề dệt truyền thống, tỉnh và TP. Kon Tum đã có sự quan tâm, đầu tư để khôi phục lại các làng nghề trong đồng bào DTTS như làng Kon K’tu, Kon Klor, Plei Tơ Nghia…

Tiêu biểu như tại làng Plei Tơ Nghia, nhằm giúp bà con trong làng phát huy nghề dệt truyền thống, UBND phường Quang Trung đã đầu tư kinh phí 520.590.000 đồng để sửa chữa và nâng cấp nhà dệt của làng thay cho nhà dệt cũ đã xuống cấp. Đồng thời xây 1 nhà dệt mới diện tích 120,45m2 ở khu đất liền kề nhà dệt cũ.

Ngoài sự quan tâm của các cấp chính quyền địa phương, những người phụ nữ Ba Na ở trong các làng đồng bào DTTS ở TP. Kon Tum cũng đang nỗ lực gìn giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Tiêu biểu là bà Y Chrứt ở làng Plei Tơ Nghia, bà đã dạy cho 6 cô con gái của mình thành thạo nghề dệt. Trong số con của bà có chị Y Thoach dệt rất khéo hoa văn cổ truyền của người Ba Na. Tại nhà, Y Thoach còn nhận ráp, may thành trang phục cho dân làng.

Chị Y Blanh, Tổ trưởng Tổ liên kết nhà dệt thổ cẩm làng Plei Tơ Nghia cho biết: Nhà dệt Plei Tơ Nghia hiện nay có 16 thành viên, hầu hết là phụ nữ dân tộc Ba Na. Nhờ có Nhà dệt mà chị em có thêm việc làm, cải thiện thêm được thu nhập, đồng thời qua đó giữ gìn nghề dệt truyền thống và truyền dạy cho thế hệ trẻ người Ba Na.