Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Di sản văn hóa Chăm - Tiềm năng lớn để phát triển du lịch

Bá Minh Truyền - 18:46, 30/06/2023

Người Chăm sớm gắn kết với cư dân các quốc gia ở Đông Nam Á qua con đường thương mại, tôn giáo và giao lưu văn hóa. Quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa Ấn Độ, người Chăm đã “bản địa hóa” nhiều yếu tố để tạo thành bản sắc đặc trưng của người Chăm qua cách thức hành lễ và các tập quán tín ngưỡng trong đời sống hằng ngày. Chính vì vậy, di sản văn hóa Chăm là sợi chỉ để kết nối với cộng đồng ASEAN trong giao lưu văn hóa và phát triển du lịch ở Việt Nam.

Du khách tham quan tháp Pô Rômê thôn hậu Sanh, xã Phước Hữu (huyện Ninh Phước, Ninh Thuận)
Du khách tham quan tháp Pô Rômê thôn hậu Sanh, xã Phước Hữu (huyện Ninh Phước, Ninh Thuận)

Di sản nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc đền tháp

Di tích đền tháp Champa được xây dựng dọc khắp các tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Đối tượng được thờ phụng trong đền tháp là các vị thần của Ấn Độ giáo như Brahma, Visnu, Siva, bò thần Nadin và các biểu tượng Linga - Yoni. Ngoài ra, còn có các nữ thần, các thần linh, linh vật và Anh hùng dân tộc khi chết đi được người Chăm phong thần. Về kiến trúc tôn giáo, có 2 trung tâm thánh địa lớn là Thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam) và Thánh địa Cát Tiên (Lâm Đồng). Tại Ninh Thuận và Bình Thuận, người Chăm còn tiến hành cúng kính hằng năm trên đền tháp Po Klaong Garay, Po Ramê (Ninh Thuận), đền tháp Po Dam và Po Sah Anaih (Bình Thuận).

Các đền tháp ở Ninh Thuận và Bình Thuận được tôn vinh là di sản văn hóa sống. Đền tháp Hòa Lai và Po Klaong Garay đã được Thủ tướng Chính phủ trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt vào năm 2016. Những đền tháp Chăm có giá trị về lịch sử, nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc được đặt ngang hàng với Angkor Wat của Campuchia, Wat Phu của Lào và Borobudur của Indonesia. Phát huy giá trị di sản văn hóa Chăm, các đền tháp đã được chọn làm điểm đến, khai thác giới thiệu với du khách trong và ngoài nước nhằm phát triển du lịch cho địa phương. Hơn thế nữa, di tích đền tháp là điểm tham quan du lịch văn hóa tâm linh hấp dẫn, tạo cầu nối, liên kết phát triển du lịch xuyên quốc gia.

Di sản văn hóa tôn giáo

Người Chăm tiếp nhận nhiều tôn giáo, hình thành bản sắc văn hóa độc đáo và đa dạng. Trong đó, có cộng đồng Chăm Bàlamôn, cộng đồng Chăm Bàni và cộng đồng Chăm Islam.

Chức sắc Po Acar hành lễ trong tháng Ramâwan tại thánh đường thôn Văn Lâm, xã Phước Nam, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận.
Chức sắc Po Acar hành lễ trong tháng Ramâwan tại thánh đường thôn Văn Lâm, xã Phước Nam, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận

Theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, dân số người Chăm là 178.948 người. Trong đó, người Chăm theo tôn giáo Bàlamôn là 64.547 người. Tại Ninh Thuận, cộng đồng người Chăm Bàlamôn sinh sống thành 15 palei (tương đương với đơn vị thôn/làng). Hoạt động kinh tế chủ yếu của người Chăm là làm nông nghiệp trồng lúa nước và chăn nuôi. Trong sinh hoạt văn hóa, người Chăm Bàlamôn còn bảo tồn nhiều lễ hội truyền thống, tập tục cúng tổ tiên. Hằng năm, các chức sắc như Po Adhia (Cả sư, trụ trì đền tháp), bà Pajau (bà bóng), ông Kadhar (thầy kéo đàn kanyi và hát thánh ca) và ông Camanei (ông Từ, người quản lý y trang và thực hành nghi thức tắm tượng thần) tiến hành mở cửa tháp để các tín đồ mang lễ vật lên tháp dâng cúng thần linh.

Bên cạnh việc thờ phụng thần linh trên đền tháp, người Chăm Bàlamôn còn tổ chức nhiều tập quán tín ngưỡng liên quan đến lễ nghi nông nghiệp. Trong đó, có tín ngưỡng thờ Thần Lúa, được người Chăm coi trọng như là người mẹ của sự sung túc và hạnh phúc. Tín ngưỡng thờ thần lúa không chỉ xuất hiện trong văn hóa các tộc người ở Việt Nam, mà còn xuất hiện trong các quốc gia Đông Nam Á có nền sản xuất nông nghiệp trồng lúa nước.

Múa mừng trong Lễ hội Rija Nagar tại thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.
Múa mừng trong Lễ hội Rija Nagar tại thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận

Cộng đồng Chăm Bàni sinh sống ở Ninh Thuận và Bình Thuận. Mỗi làng xây dựng một thánh đường (Sang magik) cho các tín đồ đến sinh hoạt và hành lễ. Đối tượng thờ phụng chính của người Chăm Bàni là Allah phát âm tiếng Chăm thành Awluah. Song song với việc thờ phụng đấng tối cao Awluah, người Chăm Bàni còn tập quán cúng kính tổ tiên (Éw muk kei) và các Yang thuộc hệ thống thần linh trên đền tháp. Đây là đặc điểm riêng chỉ người Chăm Bàni ở Ninh Thuận và Bình Thuận còn thực hành trong đời sống tín ngưỡng. Mỗi một dòng tộc cử ra một đại diện đứng vào hàng ngũ chức sắc Acar để tu hành, học tiếng Ả Rập qua quyển kinh Koran, tham gia hành lễ trong thánh đường và chăm lo việc hôn nhân, tang ma cho dòng tộc.

Chức sắc Acar chia ra nhiều cấp bậc từ thấp lên cao, bao gồm: Acar, Madin, Katip, Imam và Po Gru là người đứng đầu trong hàng giáo phẩm. Po Gru có vai trò tối cao quản lý và chỉ đạo toàn bộ các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo của người Chăm Bàni. Mỗi thánh đường có một vị Po Gru điều hành, khi Po Gru qua đời thì mới tôn chức Po Gru khác lên thay thế. Ngoài sinh hoạt tôn giáo tại thánh đường, người Chăm Bàni còn tổ chức lễ hội đầu năm mới (Rija Nagar) và các lễ múa trong hệ thống lễ Rija. Mặc dù, cộng đồng Chăm Bàni không tự nhận mình là người Hồi giáo nhưng vẫn thực hành việc thờ phụng đấng tối cao Awluah, lưu truyền quyển kinh Koran viết bằng tiếng Ả Rập và hành lễ chay tịnh vào tháng Ramâwan (Ramadan) như các tín đồ Hồi giáo trên thế giới. Bản sắc đó nói lên tính đặc thù riêng của người Chăm trong việc tiếp biến văn hóa Hồi giáo ở Đông Nam Á.

Cộng đồng Chăm Islam sinh sống tập trung nhiều ở các tỉnh An Giang, Tây Ninh, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Ninh Thuận. Riêng tại NinhThuận, tôn giáo Islam chỉ phát triển từ những năm đầu thập niên 60 của thế kỷ XX. Hiện nay, ở Ninh Thuận đã có 4 thánh đường (Masjid) được đặt tên theo thứ tự số Thánh đường Hồi giáo 101, 102, 103 và 104. Người Chăm Islam có mối quan hệ mật thiết với cộng đồng Islam quốc tế. Đặc biệt là các nước ở Trung Đông, Indonesia và Malaysia.

Người Chăm mang lễ vật dâng cúng lễ Rija Nagar.
Người Chăm mang lễ vật dâng cúng lễ Rija Nagar

Sự đa dạng về văn hóa và tôn giáo trong cộng đồng người Chăm ở Việt Nam là phương tiện thuận lợi để gắn kết về mặt kinh tế, văn hóa và giáo dục với cộng đồng ASEAN. Người Chăm Islam tiếp cận được với giáo dục tại Indonesia, Malaysia, Ả Rập thông qua con đường du học. Sau thời gian học tập, các du học sinh có cơ hội tìm việc làm tại các quốc gia Trung Đông, Đông Nam Á hay làm việc tại các công ty nước ngoài đóng tại Việt Nam, làm việc cho các đại sứ quán các nước có cùng chung tôn giáo Islam. Vì vậy, chính cộng đồng Islam sẽ kết nối với cộng đồng ASEAN trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và giáo dục. Đồng thời, cộng đồng Chăm Islam ở Việt Nam là trung tâm điểm để các nước ASEAN tìm đến tham quan, thúc đẩy hoạt động du lịch ở các địa phương phát triển.

Ngoài các di sản trên, người Chăm còn có hệ thống di sản lễ hội trên các đền tháp và các lễ nghi dòng tộc. Nổi bật nhất là Lễ hội Katê, Lễ hội Ramâwan và Lễ hội Rija Nagar. Khai thác và phát huy các giá trị văn hóa Chăm để làm cầu nối nhằm gắn kết với cộng đồng ASEAN là một con đường ngắn và thuận lợi nhất để hội nhập và phát triển.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Hôm nay (20/5), khai mạc Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV

Hôm nay (20/5), khai mạc Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV

Sáng nay 20/5, Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV sẽ khai mạc tại Nhà Quốc hội, Thủ đô Hà Nội. Kỳ họp được tiến hành theo 2 đợt: đợt 1 từ ngày 20/5 đến ngày 8/6/2024; đợt 2 từ ngày 17/6 đến sáng ngày 28/6/2024, với tổng thời gian 26,5 ngày làm việc.
Vinamilk và sữa đặc Ông thọ tái hiện “Góc phố ẩm thực tuổi thơ” tại Lễ hội bánh mì năm 2024

Vinamilk và sữa đặc Ông thọ tái hiện “Góc phố ẩm thực tuổi thơ” tại Lễ hội bánh mì năm 2024

Sức khỏe - PV - 8 phút trước
Bánh mì chấm sữa đặc Ông Thọ, món ăn gắn liền với tuổi thơ của biết bao thế hệ, một lần nữa lại gây thương nhớ và trở thành món ăn “tạo cơn sốt” tại Lễ hội bánh mì 2024 được tổ chức lần 2 tại Tp.HCM vừa qua.
Ngoại hạng Anh: Man City có chức vô địch thứ 4 liên tiếp sau khi đánh bại West Ham

Ngoại hạng Anh: Man City có chức vô địch thứ 4 liên tiếp sau khi đánh bại West Ham

Thể thao - Giải trí - Hoàng Minh - 11 phút trước
Vòng 38 Ngoại hạng Anh, Man City tiếp đón West Ham trên sân nhà Etihad. Với sự tỏa sáng của Foden, Man City chính thức có chức vô địch thứ 4 liên tiếp.
Hà Giang: Biểu dương, khen thưởng hơn 180 tập thể, cá nhân điển hình, tiêu biểu trong học tập và làm theo Bác

Hà Giang: Biểu dương, khen thưởng hơn 180 tập thể, cá nhân điển hình, tiêu biểu trong học tập và làm theo Bác

Tin tức - Vũ Mừng - 2 giờ trước
Vừa qua, tỉnh Hà Giang đã tổ chức Hội nghị biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân điển hình, tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Bí thư Chi bộ (BTCB) thôn, tổ dân phố tiêu biểu năm 2024.
Quảng Nam: Rà soát các tiêu chí đối với huyện phấn đấu đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021 - 2025

Quảng Nam: Rà soát các tiêu chí đối với huyện phấn đấu đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021 - 2025

Kinh tế - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
Việc thực hiện các tiêu chí nông thôn mới (NTM) ở các huyện phấn đấu đạt chuẩn huyện NTM và NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025 ở Quảng Nam còn tương đối chậm. Do đó, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ban, ngành liên quan rà soát, báo cáo để có hướng chỉ đạo triển khai trong thời gian tới.
Quảng Nam: Cải thiện dinh dưỡng trẻ em dưới 16 tuổi ở các huyện nghèo

Quảng Nam: Cải thiện dinh dưỡng trẻ em dưới 16 tuổi ở các huyện nghèo

Công tác Dân tộc - T.Nhân - H.Trường - 2 giờ trước
UBND tỉnh Quảng Nam vừa ban hành kế hoạch thực hiện Tiểu dự án cải thiện dinh dưỡng (Tiểu dự án 2- Dự án 3) năm 2024 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Vấn đề - Sự kiện (Tuần 20): Vấn nạn mất trộm cổ vật: "Mất bò" vẫn chưa lo "làm chuồng"!

Vấn đề - Sự kiện (Tuần 20): Vấn nạn mất trộm cổ vật: "Mất bò" vẫn chưa lo "làm chuồng"!

Vài năm trở lại đây, tình trạng trộm cắp cổ vật, đồ thờ tự tại các điểm di tích diễn ra với mật độ ngày càng tăng, số lượng cổ vật bị mất ngày càng nhiều. Điều này một lần nữa làm dấy lên những lo ngại về công tác bảo quản, bảo vệ di sản. Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, khi vấn nạn “chảy máu”, buôn bán trái phép cổ vật ngày càng gia tăng, thì những cổ vật quý càng tiềm ẩn nguy cơ bị kẻ gian lấy trộm. Chuyên mục Vấn đề - Sự kiện của Báo Dân tộc và Phát triển tuần này sẽ bàn về Vấn nạn mất trộm cổ vật: "Mất bò" vẫn chưa lo "làm chuồng"
Đắk Nông: Phạt gần 500 triệu đồng đối với trang trại nuôi heo xả thải ra môi trường

Đắk Nông: Phạt gần 500 triệu đồng đối với trang trại nuôi heo xả thải ra môi trường

Pháp luật - Hoàng Thùy - 2 giờ trước
Ngày 19/5, Phòng Cảnh sát Kinh tế Công an tỉnh Đắk Nông cho biết, UBND tỉnh Đắk Nông vừa ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông P.V.S. - chủ trang trại chăn nuôi heo (lợn) ở xã Nam Bình, huyện Đắk Song, với tổng số tiền 487 triệu đồng.
Mận hậu và nông sản Sơn La đã có mặt trong hệ thống siêu thị Saigon Co.op

Mận hậu và nông sản Sơn La đã có mặt trong hệ thống siêu thị Saigon Co.op

Sản phẩm - Thị trường - Minh Nhật - 2 giờ trước
Ngày 19/5, UBND tỉnh Sơn La và Liên hiệp HTX Thương mại TP. Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) đã tổ chức Lễ khởi hành đưa quả mận hậu Sơn La vào hệ thống phân phối của Saigon Co.op.
5.500 phụ nữ diễu hành áo dài “Rạng ngời sắc sen” tại Đồng Tháp

5.500 phụ nữ diễu hành áo dài “Rạng ngời sắc sen” tại Đồng Tháp

Tin tức - Tào Đạt - Như Tâm - 2 giờ trước
Ngày 19/5, tại Tp. Cao Lãnh, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Đồng Tháp tổ chức diễu hành áo dài với chủ đề “Rạng ngời sắc sen”. Đây là hoạt động thiết thực chào mừng kỷ niệm 134 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, 55 năm thực hiện Di chúc của Bác Hồ và hưởng ứng Lễ hội Sen Đồng Tháp lần thứ II năm 2024.
Họp báo về dự kiến Chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV

Họp báo về dự kiến Chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV

Tin tức - Hoàng Quý - 13:00, 19/05/2024
Ngày 19/5, tại Hà Nội, Văn phòng Quốc hội tổ chức Họp báo về dự kiến Chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV. Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đã chủ trì họp báo.
Khánh thành Tượng đài Bác Hồ tại thành phố Phú Quốc

Khánh thành Tượng đài Bác Hồ tại thành phố Phú Quốc

Tin tức - Như Tâm - Tào Đạt - 11:55, 19/05/2024
Nhân dịp kỷ niệm 134 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024), sáng 19/5, UBND tỉnh Kiên Giang đã tổ chức Lễ khánh thành tượng đài Bác Hồ tại phường Dương Đông (Tp. Phú Quốc).